چیستی زبان دین از دیدگاه اندیشمندان مسلمان؛ شش مفسر قرآن و شش دفتر مثنوی مولوی

مقصود از «زبان دین»، زبان مورد استفاده در کتب آسمانی (ادیان ابراهیمی) و سنن منقول از انبیاء (و ائمه (ع) در مذهب شیعه) است که عمدتاً به صورت جمله‌های مکتوب به دست ما رسیده است. از همان زمان آغاز نزول قرآن و صدور روایات تا به امروز، مسلمانان، کم‌وبیش با مسائل و مشکلات مربوط به فلسفۀ زبان و زبان دین، هر چند نه به‌تفصیل و تصریح، بلکه به‌اجمال و به‌تلویح، سر و کار داشته‌اند. این نکته در مورد گروه‌های خاصی از اندیشمندان مسلمان بیشتر صادق بوده است، یعنی در مرتبۀ نخست، فقیهان، مفسران و متکلمان، و در مرتبۀ بعد فیلسوفان و عارفان. در این میان نیز حکیمان و شاعران بزرگی که مشرب خاص کلامی و عرفانی داشته و در آثار و اشعار خود به آیات و روایات پرداخته‌اند جایگاه خاصی دارند. با این حال، باید توجه داشت که در حیطۀ فلسفۀ زبان و زبان دین، هم، ماهیت مسائل طرح‌شده در دنیای معاصر و هم، تنوع و گستردگی آن‌ها و هم، رویکرد اندیشمندان معاصر در حل و فصل آن‌ها تفاوت‌های آشکاری با مسائل طرح‌شده در گذشته و رویکرد پیشینیان در مواجهه با آن مسائل دارد. از این‌رو، در این کتاب تلاش شده است در پرتو رویکردهای نوین به فلسفۀ زبان و زبان دین، نوع نگاه برخی از مهم‌ترین اندیشمندان و مفسران مسلمان به چیستی زبان دین بررسی و بازبینی شوند.